In Zottegem, in de deelgemeenten Leeuwergem en Elene, omsloten door drukke wegen en industrie, ligt een prachtig bewaard historisch landschap rondom een kasteel en kasteelpark.
Alhoewel dit landschap reeds vele eeuwen werd gevormd door de menselijke activiteit, toch bleven heel wat historische en biologische aspecten van dit landschap bewaard. Bijvoorbeeld groeit er op deze bosgronden een grote variëteit aan planten en paddestoelen die wijzen op een eeuwenoude bodem en continuïteit van gediversifieerde begroeiing.
Een voorbeeld van een plant die je alleen op oude bosgronden vindt is de gewone salomonszegel. Deze plant heeft zware, kortlevende zaden waardoor de plant zich maar traag kan verspreiden en dus kwetsbaar is voor verstoring.
Oude landschapselementen zijn bijvoorbeeld de weidehagen die voldoende dicht moeten zijn om het vee binnen de weide te houden. Hiervoor werden hagen gevlochten of “gelegd”. Alhoewel gelegde hagen weinig werden toegepast in de Vlaamse Ardennen, zijn er toch nog dergelijke hagen te vinden in de dorpskern van Leeuwergem. Ook het toponiem Wolfshage nabij het kasteel duidt op een dergelijke, ondoordringbare haag waartegen wolven werden samengedreven (tot in de 17de eeuw) om ze af te maken.
Andere weidehagen bestaan uit een combinatie van meidoorn en sleedoorn (vermoedelijk de wilde voorloper van de pruim). Deze doornige combinatie resulteert niet alleen in een goede afsluiting van weiden, maar biedt ook een ideale broedplaats voor vogels en een uitstekende bron van nectar voor de bijen.
In het kader van LEADER wordt een natuureducatieve wandeling in het historisch landschap Leeuwergem-Elene uitgewerkt die de betekenis en rijkdom ervan toegankelijk maakt voor de wandelaar. Hierbij worden ook virtuele 3D reconstructies gebruikt om dit landschap te tonen in het verleden, maar ook in de toekomst. Zo tonen we hoe het landschap eruit zag in 1420, wanneer het kasteel wordt gebouwd naast een reeds eeuwen bestaande herenhoeve.
Zo werd bijvoorbeeld de beekvallei van een zijtak van de Molenbeek, die ontspringt in naast de kerk van Leeuwergem, afgegraven om klei te winnen voor het bakken van de baksteen waarmee het kasteel werd gebouwd. Deze afgraving resulteerde in een ongewone dubbele beek, die loopt langs de randen van deze historische afgraving.
Historische landschappen 